Parafia pw. Św. Jakuba Apostoła w królewskiej wsi Tłokinia została erygowana w XII w. Kościół istniał, gdy w 1284 r. książę wielkopolski Przemysław II wydał w tej miejscowości przywilej potwierdzający prawa i nadania dla biskupów gnieźnieńskich. Można przypuszczać, że zbudowano go na jednym z najwyższych wzgórz Tłokini, w miejscu dzisiejszej świątyni. Kościół był wzmiankowany w 1443 r. W XVII w. kościół był w złym stanie i wymagał  przebudowy. Dokonał jej na przełomie XVII i XVIII wieków właściciel wsi, nadworny marszałek Mniszech. Kościół konsekrował ok. 1740 r. arcybiskup gnieźnieński Krzysztof Szembek. W połowie XIX w. do kościoła dobudowano kaplicę św. Zofii. Remonty kościoła były prowadzone także w 1884 r., w 1955 r. oraz w latach 1978-1981 oraz 2009-2013.

W czasie II wojny światowej kościół był zamknięty, a wierni zostali skierowani do parafii w Dębem, która była przeznaczona dla polskich katolików z wielu zamkniętych parafii.

Drewniany kościół na podmurówce z końca XVII w., orientowany, zachował się do dnia dzisiejszego. Nad nawą wznosi się dwuspadowy dach pokryty blachą, na którym wznosi się blaszana sygnaturka z hełmem, zwieńczona krzyżem. Od strony wschodniej przylega do nawy trójbocznie zamknięte prezbiterium, od strony południowej kaplica św. Zofii, a od strony zachodniej kruchta prowadząca do nawy. W osiemnastowiecznym ołtarzu głównym umieszczono obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z XVII w., tzw. Matki Boskiej Tłokińskiej. Prezbiterium oddziela od nawy belka tęczowa z barokowym krzyżem.  Kościół posiada barokową ambonę w kształcie kielicha i chrzcielnicę. W zachodniej części nawy znajduje się empora muzyczna z organami oparta na dwóch słupach.

W latach 1937-1941 proboszczem parafii w Tłokini był ks. Henryk Kazimierowicz – doktor filozofii i teologii, religioznawca, antropolog, kompozytor i poliglota. Posiadał cenną bibliotekę, był przyjacielem Stanisława Ignacego Witkiewicza.  W październiku 1941 r. został aresztowany przez Niemców, wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau i zamordowany na zamku Hartheim w sierpniu 1942 r.

W latach 2004 - 2023 proboszczem parafii w Tłokini Kościelnej był ks. dr Jacek Paczkowski, muzykolog, wieloletni wykładowca Diecezjalnego Studium Organistowskiego i przewodniczący Komisji Muzyki i Śpiewu Kościelnego Diecezji Kaliskiej. Był także prezesem Związku Chórów Kościelnych oraz duszpasterzem Środowisk Twórczych Diecezji Kaliskiej. Był autorem wielu artykułów poświęconych historii muzyki kościelnej. Po jego przedwczesnej śmierci w 2023 r. proboszczem parafii został mianowany ks. Łukasz Pondel.

W parafii obchodzony jest odpust 25 lipca w dzień św. Jakuba Apostoła.

Parafia należy do dekanatu opatóweckiego należącego do diecezji kaliskiej i liczy ok. 1700 wiernych. Należą do niej miejscowości: Nędzerzew, część Rogatki, Rożdżały, Tłokinia Kościelna, Tłokinia Mała, Tłokinia Nowa, Tłokinia Wielka, Zawady, Zduny, Zmyślanka.

W pobliżu kościoła znajduje się plebania, a nieopodal - cmentarz grzebalny.

oprac. Jadwiga Miluśka-Stasiak

Opatówek, dnia 19.03.2024 r.